Yönetmen, bir yapımın sadece yaratıcı beyni değil, aynı zamanda uygulayıcı gücüdür. Bu nedenle bir yönetmenle yapılacak sözleşme yalnızca yaratıcı hakları değil; mali yükümlülükleri, teslim takvimlerini ve proje içi sorumlulukları da açık şekilde düzenlemelidir.
Aşağıda, yönetmenlik sözleşmelerinde sıkça karşılaşılan temel başlıkları hem yaratıcı hem mali açıdan ele aldık:
1. Yaratıcı Kontrol: Hangi Kararlar Kimde?
Senaryo revizyonlarından oyuncu seçimine, ışık tasarımından kurguya kadar birçok yaratıcı kararda yönetmenin yetkisi sözleşmeyle belirlenir. Yönetmenin “final cut” hakkına sahip olup olmayacağı, görsel stil ve ekipman tercihleri, yapımcının bu süreçlere ne ölçüde müdahil olabileceği açıkça tanımlanmalıdır. Özellikle dijital platform projelerinde bu sınırlar, önceden belirlenmediği takdirde çatışma alanı hâline gelebilir.
2. Ödeme ve Ödeme Planı
Yönetmene ödenecek ücretin miktarı kadar, bu ödemenin ne zaman ve ne şekilde yapılacağı açıkça belirlenmelidir. Yaygın uygulamalardan bazıları şunlardır:
Aşamalı ödeme: Anlaşma imzalandığında %30, çekimlerin başlamasıyla %40, proje tesliminde kalan %30.
Taksitli ödeme: Belirli aralıklarla sabit ödemeler. Örneğin dizi projelerinde bölüm teslimi/bölüm onayı sonrası ödeme vb.
Sözleşmede, ödemelerin gecikmesi halinde uygulanacak gecikme faizi ya da cezai şart da net biçimde yer almalıdır. Ayrıca yönetmenin fatura kesip kesmeyeceği, serbest meslek makbuzu mu düzenleyeceği yoksa şirket üzerinden mi çalıştığı gibi vergisel konular da ödeme düzenini etkiler.
3. Cezai Şartlar: Her İki Taraf İçin de Dengeli Olmalı
Sözleşmelerde yalnızca yönetmenin yükümlülüklerine aykırılık hâlinde uygulanacak cezalar değil, yapımcının da sözleşmeye aykırı davranışları için yaptırımlar tanımlanmalıdır. Örneğin:
Proje iptal edilirse yönetmene asgari bir ödeme yapılması,
Haklı bir neden olmadan sözleşmenin feshedilmesi halinde tazminat yükümlülüğü doğması,
Bu tür cezai şartlar, tarafların sorumluluk bilinciyle hareket etmesini sağlar; ancak orantılı ve ölçülü olmalıdır.
4. Teslim Şartları ve Giderler
Yönetmenin hangi ürünleri ne zaman ve hangi formatta teslim edeceği açıkça belirlenmelidir: Örneğin, “kaba kurgu teslimi xx tarihinde, final kurgu yy tarihinde .mov formatında yapılacaktır.” Ayrıca kurgu stüdyosu, ekipman, asistanlık giderleri gibi kalemlerin kim tarafından karşılanacağı, bunların bütçe dışında mı içinde mi olduğu da sözleşmeye mutlaka dahil edilmelidir.
Bazı projelerde yönetmen kendi ekibini kurar ve bu giderler yapımcı tarafından karşılanır; bazı durumlarda ise yönetmen yalnızca hizmet sunar ve tüm altyapı yapımcı tarafından sağlanır. Bu ayrımın netleştirilmesi, olası bütçe krizlerinin önüne geçer.
5. Yaratıcı Süreç Dışında Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Maddeler
Telif hakları: Yönetmen sinema eserlerinde eser sahibidir. Hangi haklarını ellerinde bulundurdukları, hangi haklarını yapımcıya devrettikleri, hangi haklarının kullanımına rıza gösterdikleri, yurt içi ve yurt dışı telif haklarının kimde kalacağı gibi konular detaylıca düzenlenmelidir.
Yayın sonrası müdahale: Yayınlanan versiyonun değiştirilmesi, yönetmenin bilgisi dışında yapılacak müdahaleler, tanıtım materyallerinde isminin geçip geçmeyeceği, hangi şartlarda bu işlemlerin yapılabileceği netleştirilmelidir.
Reklam ve röportajlar: Yönetmenin projeyle ilgili yapacağı açıklamalar ya da röportajlar için onay gerekip gerekmediği, keza sosyal medyada proje ile ilgili görsel paylaşma hakkı olup olmadığı gibi konular düzenlenmelidir.
Opus Legal Olarak Ne Sunuyoruz?
Yönetmenlerin yaratıcı vizyonlarını hayata geçirirken mali ve hukuki açıdan da korunması gerektiğine inanıyoruz. Sözleşmelerin yalnızca hukuki değil, sektörel ve pratik yönlerine de hâkim bir yaklaşımla hazırlanması, projelerin sağlıklı biçimde tamamlanmasını sağlar. Son derece titiz bir çalışma ile hayata geçirilmesi gereken bu tip sözleşmelerde Opus Legal olarak kapsamlı danışmanlık sunuyoruz.
Detaylı bilgi ve sorularınız için iletişime geçiniz.